COVID-19 update - PM Official address to Vanuatu Citizens

29th October 2021

Gud evening long yumi evriwan.

Mi wantem blong tekem oppotuniti ia bakeken blong apdeitem pablik long COVID-19 keis we yumi ditektem long kwarantin long namba 24 Oktoba. Tufala keis ia we oli travel i kam long Noumea long Fraedei 22 Oktoba mo ol narafala pasenja long semak flaet ia oli stap yet long kwarantin mo bae oli kontinu blong monitarem olgeta. I Evri pasenja oli mitim ol testing mo vaksin rikwaemen mo oli bin kasem helt kliarens blong travel i kam long Vanuau.

Long taem we yumi ditektem keis kasem naoia, Ministri blong Helt i implimentem ol aksen ia:

  • kontakt tracing blong aedentifaem eniwan we i kam klos kontak wetem tufala keis ia;
  • adisonal swab mo test long tufala keis, mo ol narafala pasenja long flaet mo eniwan we hemi wan potensiol kontakt;
  • asesem ol proseja blong ol flaet we oli kam long insaed kaontri; transpot i ko long kwarantin fasiliti mo insaed long kwarantin fasiliti; mo jekem se oli folem ol protocol insaed long kwanrantin fasiliti; mo
  • priperesen blong COVID-19 aesolesen wod long Vila Sentrol Hospital.
  • Kontakt tracing hemi indiketem se stat long taem we flaet i araev long Port Vila long 22 Oktoba kasem tedei, i no gat evidens blong eni breach long kwarantin proseja. Investikesen we i kam long ol speselaes staff blong Ministri blong Helt i soem se kasem tedei evri protocol yumi folem tru long ol difren proses we i stap. Hemi soem tu se kasem tedei i no gat eni klos kontakt blong tufala keis ia.

    Olsem wan prikosenari mesa evri 20 frantlaen woka we oli bin involv long repatriesen proses long eapot i kasem kwarantin fasiliti oli ko long kwarantin. Hemia i inkludum ol staf blong imigresen, kastom, biosekuriti, transpot mo ol helt staf. Yumi lukim se rate blong vaksinesen blong ol frantlaen woka hemi hae we hemi gud tumas.

    Ol test risalt blong namba faev (5) dei swab mo test blong tufala keis, evri nara pasenja mo ol frantlaen woka hemi finis long moning ia. Risalt blong test hemi konfem se tufala COVID-19 keis tufala i stil stap olsem aktiv keis. Wan long tufala keis ia i divelopem mina simtom blong COVID-19. Ol aktif keis ia bae yumi transferem tufala i ko long COVID-19 aesolesen wod long Vila Sentrol Hospitol. Yumi no save yet se tufala keis ia hemi COVID-19 delta variant o no. Yumi rikwestem wan urgent test ovasi blong konfemem hemia.

    I no gat eni narafala aktiv keis blong COVID-19 we i bin ditekt. Hemia i minim se ol frantlaen woka we oli bin ko long kwarantin olsem wan prikosenari mesa mo komplitim namba faev (5) test oli rilis long kwarantin. Ol frantlaen woka ia oli no rikwaerem14-dei kwarantin from risk blong olgeta long infeksen blong COVID-19 hemi low tumas. Hemia hemi from se oli bin folem ol stret prosija we i inkludem se oli warem ol pesonal protektiv ikwipmen. Wetem hemia Ministri blong Helt i askem pablik blong rispektem praevesi blong evriwan insaed long kwarantin mo tufala we i bin test positif.

    Efate mo ol offsho aelan i stap long level 1: Midium Risk long Vanuatu Aotbrek Alet Sistem from tufala keis we i stap long boda. Hemia i minim se ol keis ia oli kontenem i stap insaed long kwarantin. I no kat indikesen se i kat eni keis i stap long komuniti o komuniti transmisen. Ol nara aelan long Vanuatu oli stap long Level 0: Low Risk.

    Naoia, i no kat lock daon long Port Vila. I no kat eni ristriksen long domestik travel. I no kat eni indikesen blong komuniti transmisen blong COVID-19.

    Mi wantem joinem Ministri blong Helt blong talem se ol proseja mo protokol blong mandatori kwarantin hemi efektiv. Hemia i mekem se yumi save ditektem ol keis long kwarantin fasiliti mo kasem naoia yumi ditektem tri (3) keis long kwarantin mo manejem gud since pandemik ia i stat.

    Sipos i gat eni jenis long situesen bae yumi mek sua se pablik bae hemi awea long hem. Pablik i mas stap redi oltaem mo oli mas kontinu blong folem ol haejin mo prevensen mesa mo wasem han wetem sop mo wota, no tajem ae, nos o maot, klinim o disinfektem ol sefes. Stap long haos sapos yu sik mo mas ko tekem vaksinesen akensem COVID-19.

    Kavman I stap apil long olgeta we oli no tekem vaksin yet blong kam fowad blong kasem vaksinesen akensem COVID-19. COVID-19 vaksin hemi protektem yumi long ol sivia disis, blong no ko long hospitol o lusum laef. Hemi impoten se yumi protektem yumi, ol famili mo komuniti blong yumi. Eni apdeit blong COVID-19 situesen bae yumi provaedem long kavman ofisol sos.Mi askem pablik blong no spredem ol ruma o eni infomesen we i no tru. Plis ko long Ministri blong Helt COVID-19 websaet, Health Promotions fesbuk pej o kolem 119 blong karem moa infomesen long COVID-19.

    God i blesem mo protektem Vanuatu!